Otvaranje samostalne izložbe Nađe Stamenović pod nazivom "Cor Cordium" je 29. novembra u Galeriji ULUS sa početkom u 19h. Izložba traje do 12. decembra 2023. godine. Nađa Stamenović svojim umetničkim radom takođe ukazuje na telesnu, organsku i materijalnu dimenziju bola, stradanja i smrti, ujedno i na simboličko-ritualnu raskoš koja je inicirana psihološkim odbrambenim mehanizmom pred mogućom tamom i ništavilom onostranog izgradila bogatstvo civilizacijskog kulturnog i duhovnog nasleđa. Međutim, njena težnja ne leži u potrebi da adekvatnim dekorumom sakrije zastrašujuću i/ili banalnu pojavnost smrti i nasilja.
Ona ih razotkriva istovremeno u ogoljenoj, kao i visoko estetizovanoj formi, u duhu romantičarskog shvatanja pojma sublimnog.
Dvostrukom igrom umetnica postiže efekte decentnog, sofisticiranog i uznemirujuće prenaglašenog. Vidljiva je namera da se primenom kontrasta, na likovno-plastičkom i semantičkom planu, postignu uzbudljivi efekti šoka koji aktivira perceptivni i analitički aparat kod posmatrača. Motiv zeca, naizgled ljupka vizualizacija nalik knjižnoj ilustraciji bajki i basni za decu, fragmenti tapeta, lepršavih traka i porcelana koji evociraju prizore komfornog vintage građanskog ambijenta delikatno materijalizovani u crtačko-grafičkom mediju i postupkom kolaža i veza, dok je sa druge strane brutalnost prizora povređivanja, seciranja, prolivanja krvi i suza, vešanja, uboda, šava…
Nežno krzneno biće deluje nemoćno pred mehanički-utilitarnim svojstvom hirurških instrumenata i dodira hladnog metala kao poslednjeg senzitivnog životnog iskustva koje se u tom momentu naglo prekida. Apoteoza žrtve, izražena kroz komplementarne odnose i nivelisanje suprotstavljenih elemenata, augmentirana je i poliptihalnom formom krsta u strukturisanju same galerijske postavke.
Narativni sloj svakog pojedinačnog rada ispunjen je simbolima, citatima, aluzijama na sakralnu ikonografiju poznogotičkog, renesansnog ili baroknog prosedea, draperijama i elementima nameštaja koji uvode atmosferu kamernog ili scenskog prostora. Ovi elementi se mogu interpretirati i pozicionirati na širokoj skali od vizuelne projekcije psihoanalize, teatralnog patosa i katarze, do britke ironije naglašene tekstualnim elementima i kemp estetike, očite u preuveličavanju dostižući granicu neumerenosti, od dirljivih emocija utkanih u pasije hrišćanskih mučenika do hladne racionalizacije svojstvene rečniku anatomskih i didaktičkih priručnika…
Monteverdijeva verzija himne Ave maris stella i lamentacija u Pergolezijevom delu Stabat Mater, spomenar i davno odložene uspomene iz bakine škrinje ili dnevnik jedne tinejdžerke, sablasne lutke iz horor žanra, reklamni dizajn i video animacija ili avangardna egzistencijalistička drama apsurda, konstelacija su brojnih mogućih i naizgled oprečnih asocijativnih nizova koje umetnica vešto harmonizuje po klasicističkom modelu plemenite jednostavnosti i tihe veličanstvenosti.
Zec, uobičajeni sinonim za brzinu, nestalnost, oprez i plodnost, u drevnim mitologijama je označitelj više svojstava: kao miljenik olimpske Afrodite ili nordijske Freje, atribut je putene ljubavi i magije, u simbolici egipatskog boga Tota predstavljao je zoru i novi početak, u budizmu je oličenje potpunog žrtvovanja sebe, dok ga hrišćanstvo osim u kontekstu požude dovodi u vezu sa vaskresenjem. Nađini zečevi objedinjuju u sebi skoro sve navedene simboličke slojeve – plamteću ljubav i strast, mučeničko stradanje i svetačku apoteozu, viziju novog i večnog života – artikulisane u autentičnoj autorskoj formi.
Pažljivo kultivisan i bremenit erudicijom, svoj vizuelni rečnik umetnica stavlja u službu učtive provokacije, rafinirane subverzije, kritičkog govora i upitnosti. Naime, motivi Wedgewood porcelana i tapetne dekoracije postaju surogat zečijeg krzna i kože, obavijaju se oko tela i upijaju nalik otrovnom aresniku iz istih tapeta viktorijanskog doba. Taj svojevrsni “dress code” poput krutih i uštirkanih kragni nametnut prirodi unutrašnjeg sopstva upućuje na stege buržoaskog društva čije konvencije i politike su jednako sudile o pitanjima egzistencije stanovnika u udaljenim kolonijama na tlu Afrike, Azije, Amerike, istovetno koliko su žigosale slobodu nemirnog duha Oskara Vajlda, potom Aldžernona Svinburna, autora pesme “Cor Cordium” i njemu dragog Persija Šelija na čijem rimskom epitafu stoje ispisane ove dve reči.
Ukoliko okrenemo vremenski durbin ka sebi, možemo li se donekle ili u potpunosti identifikovati sa sudbinama davno progonjenih i neshvaćenih u nemilosrdnoj igri pozicijama moći? Da li su brzina i plodnost zeca aktuelna metafora za produktivnost koja je imperativ i conditio sine qua non u eri kapitalističke eksploatacije i ekspanzije i koliko je savremeni čovek svestan svoje uloge potrošnog i zamenljivog zamajca tog sistema? Kada telo uspori i produktivnost opadne, ne postaje li socijalno-ekonomska smrt veća pretnja od one biološke? Uviđamo li sličnost zeca i begunca od sistema, jurodivog ili disidenta, sa starorimskim pravnim konceptom homo sacer-a, onim koji je “uzvišen i proklet, vredan obožavanja istovremeno i užasavajući”, osobom koja se ne sme prineti na žrtvu a za čije ubistvo niko ne može biti osuđen, “privilegovanog” otpadnika kojeg ne prepoznaje i ne priznaje u potpunosti ni ljudski niti božanski zakon? 3 Da li Nađa Stamenović na izvestan način parafrazira obraćanje Jozefa Bojsa mrtvom zecu u ličnom nastojanju da elaborira suštinske kategorije umetnosti, inkarnacije, životvornosti misli i ideja, ujedno i njihove smrtonosno opasne instrumentalizacije? Da li su jedino kroz osvešćivanje žrtvovanja i smrti mogući život i ljubav oličeni u istinskoj duhovnoj spoznaji cor cordium-a (lat. srce [od]srca), u punoći i celovitosti davanja sebe?
Nađa Stamenović je rođena u Beogradu 1983.godine. Školu za dizajn u Beogradu završila 2002.godine. 2009.godine diplomirala na Fakultetu likovnih umetnosti u Beogradu, na grafičkom odseku. 2015.godine završila umetničke doktorske studije na istom fakultetu kod mentora Milete Prodanovića. Član ULUS-a od 2010. godine. Učestvovala na grupnim izložbama u zemlji i inostranstvu. Radovi joj se nalaze u zbirkama Narodnog muzeja Kraljevo, Zavičajnog muzeja Knjaževac, Narodnog muzeja Zaječar, Umetničke galerije Nadežda Petrović i grada Pančeva. Iza sebe ima dvanaest samostalnih izložbi. Dobitnik je četiri nagrade. Trenutno živi i radi u Beogradu.
