Poštovani/e, pozivamo vas na otvaranje samostalne izložbe Manje Ristić i Aleksandra Lazara pod nazivom "DOBRA VODA" koja će biti otvorena u sredu 26. jula u 19 časova u Galeriji ULUS, Knez Mihailova 37. Izložbu možete pogledati u periodu od 26. jula do 06. avgusta 2023. Radno vreme Galerije ULUS je od ponedeljka do petka, od 12 do 19, i subotom od 10 do 14 časova. Početkom godine Manja Ristić i Aleksandar Lazar počastvovani su Zlatnom nagradom za proširene medije Udruženja likovnih umetnika Srbije. Pod okriljem i uz svesrdnu podršku ULUS-a predstavljaju se novom postavkom pod nazivom "Dobra voda". Duboko uronjeni u morfologiju Jadranskog bioma, Manja Ristić i Aleksandar Lazar istražuju sinestetičke refleksije Antropocena.
Taktilnost zvuka i njegove formativne – energetske odlike kao i kimatička – oblikovna priroda, početno su stanovište sagledavanja sinergije prirode i savremene civilizacije. Sistematizovana umetnička praksa potkrepljena promišljanjem politike zvučnog pejzaža objektivizuje se u mediju audio-vizuelne instalacije – uz pomoć videa, grafičke partiture, tonoskopa, fotografije, zvučnog rada i teksta. Mnemotopija, mnemopoetika i mnemosoničnost prostora prikazuju se kroz 4 celine čiji narativi prikazuju obim i posledice devastacije podmorja, ali i otvaraju novo polje projektovanja budućnosti ukorenjeno u interdisciplinarnoj sintezi koja zadire u kulturu sećanja, geoantropologiju pejzaža, sistemsku ekologiju, fiziku i politiku vibracije, artivizam i fenomenološke studije.
Centralno mesto zauzima audio-vizuelna kompozicija Dobra voda nastala od 16 hidrofonskih snimaka podmorja magične uvale na ostrvu Silba, poznate po umetničkoj komuni koja je krajem 70-tih i početkom 80-tih okupljala vinovnike alternativne kulture bivše Jugoslavije. U ambijentu skrivenog rajskog ostrva stvarali su se temelji nove avangarde i novog talasa, a 40 i više godina kasnije Manja Ristić "osluškuje prošlost" ovog pejzaža kroz aleatoričke zvučne i site-specific intervencije. Mikro-pokret bioma, salinitet i geomorfoliški zapisi u zvučnom radu Dobra voda postaju potpuni tek u procesu konceptualne sinestetičke anatomizacije, oblikovane kroz video, primenjenu instalaciju i grafičku partituru Aleksandra Lazara.
Hidrofonski snimci kao i terenski snimci izvedeni su proširenim tehnikama terenskog snimanja – zakopavanjem snimača zvuka u suve naslage morske trave Posidonia oceanica, koja je izuzetno važan proizvođač kiseonika, a čija učinkovitost prerade ugljen-dioksida po metru kvadratnom prevazilazi učinkovitost Amazonskih šuma. Sinergijom dva umetnička senzibiliteta, audio-vizuelna kompozicija Dobra voda zadire duboko u mnemosonični simulakrum endemskog biodiverziteta ostrva Silba.
Druga prostorna instalacija podrazumeva tretiranje tonoskopa zvučnim talasima koji formiraju višedimenzionalne vizualne paterne, u radu More tuge, koji se bavi problemima zvučnog zagađenja južnog Jadrana, a u kom hidrofonski snimci luke Gruž u Dubrovniku verno oslikavaju turobnu realnost podmorja. Materija koju Aleksandar Lazar koristi u tretiranju tonoskopa su kristali soli. Kompoziciji pristupa tehnikom senzitizacije zvuka vizualnim elementima, i uvodi nas u postepenu objektivizaciju sinestezije, prikazujući kimatičku moć zvučnog zapisa kroz interaktivni video. Palimpsesti svedene kimatike otvaraju novo psiho-senzorno polje i obelodanjuju intrinzičnu prirodu zvuka. Ta brižljivo tretirana matrica novo-nastalog imaginarijuma razotkriva se upravo u neočekivanim pokretima nesmirene soli. More tuge je nastavak rada Kuda plovi ovaj brod?, koji se detaljno bavi zvučnim zagađenjem kao "tihim ubicom" priobalnog pojasa. Zvučni rad u trajanju od 40 minuta postavljen je kao zvučna instalacija i prati ga opsežan tekst o uticaju zvučnog zagađenja na živi svet, ali i o sveobuhvatnoj ekološkoj i kulturološkoj devastaciji Jadrana.
Okosnica izložbe je rad Memorija vode – mnemosonične topografije Jadrana. Zvučnu instalaciju prati umetničko istraživanje zasnovano na suptilnim relacijama zvučnog pejzaža i morskih staništa na otoku Korčuli i arhipelagu koji ga okružuje. Iz srca drevnog grada do najudaljenije divljine ostrva, Memorija vode sadrži širok raspon morskih i podmorskih otisaka uhvaćenih proširenim tehnikama terenskog snimanja, i potom pažljivo postavljenih u emocijama nabijenu pedesetominutnu ambijentalnu kompoziciju. Kao i Dobra voda, Memorija vode takođe proizilazi iz proširenih tehnika slušanja koje pripadaju fenomenološkim istraživanjima, i uključuju primenu produžene pažnje kao i pobuđivanje stanja kontrolisanog senzornog zasićenja, tokom kojeg se odvija suptilna energetska razmena između slušatelja i mesta. Rad se naslanja na prethodna istraživanja Trećeg pejzaža, koncepta koji preispituje povratak pejzaža prirodi nakon eksplicitne ljudske eksploatacije. Zvučni uradak, kao i predstavljanje istraživanja u vidu kataloga, zaokruženo je auralnom fotografijom i poetskim minijaturama na dalmatinskom dijalektu.
O tonoskopu
Tonoskop koristi zvučne talase iz zvučnika i prenosi ih preko plastične cevi na zategnutu membranu instrmenta. Posipanjem peska po površini membrane možemo videti samu prirodu vibracija i fenomen stacionarnih talasa gde će se na površini membrane čestice okupiti u onim oblastima membrane koja najmanje vibriraju (čvorovi), a izbeći ona mesta koja najviše vibriraju (antinodi). Različita zategnutost membrane i različita jačina i frekvencijski opseg zvuka koju reprodukuje zvučnik proizvešće različite obrasce. Ovakvi obrasci rezultat su stabilnih (stacionarnih) vibracionih talasa koji putuju iz zvučnika do središta membrane i poklapaju se sa onima koji se odbijaju od ivice membrane, na taj način stvaraju se kombinovani talasni i vizuelni obrasci koji su istovremeno u dinamičnom i nepokrenom, stabilnom stanju. Kamera beleži stvaranje tih obrazaca od peska, soli ili druge materije na membrani instrumenta i prenosi te informacije do kompjutera i softvera za vizuelizaciju gde se materijal dokumentuje i obrađuje, a potom i projektuje u realnom vremenu. Tonoskop je patentirao švajcarski lekar i istravač Hans Dženi (1904-1972).
O autorima
Manja Ristić i Aleksandar Lazar aktivno sarađuju od 2019. godine. Neki od značajnijih radova su koncertni performansi Anatomija haosa (2019), Flamingo Falling (2020), Shells left behind (2020), zatim izložba Načulji oči, protrljaj uši (2020), audio-vizuelne instalacije Patient Love (2021) i Dobra voda (2022). Dobitnici su Zlatne nagrade za proširene medije, za rad Patient Love, Udruženja likovnih umetnika Srbije.
Manja Ristić diplomirala je na Fakultetu muzičkih umetnosti u Beogradu (2001), a potom magistrirala na Kraljevskom koledžu za muziku u Londonu (2004). Nastupala je širom Evrope kao izvođač klasične i primenjene muzike, i kao i improvizator. Ostvarila je saradnju s brojnim izvođačima, renomiranim dirigentima, multimedijalnim umetnicima, kustosima, pesnicima, pozorišnim i filmskim režiserima. Manjin zvuk istražuje prostor izvan savremene muzike. Posvećena je interdisciplinarnom pristupu umetnosti zvuka, field recordingu, instrumentalnoj elektroakustici i eksperimentalnim radijskim formama.
Aleksandar Lazar je multidisciplinarni umetnik koji se bavi umetničkom grafikom, muzikom, videom i audio-vizuelnim performansom (live-cinema). Osnovne i master studije završio je na Fakultetu likovnih umetnosti u Beogradu, gde trenutno završava doktorat na temu "Načulji oči, protrljaj uši – Vizuelna muzika". Njegov rad istražuje strukturalne paralele zvučnih umetnosti i vizuelnih medija, insistirajući na sinestezijskim procesima i psiho-senzornom izražaju.
