Otvaranje izložbe „Antinomije autonomije” koje će se održavati u Umetničkom paviljonu „Cvijeta Zuzorić“, Mali Kalemegdan 1, u Beogradu, je 16. septembra u periodu od 18h. „Proteklu i ovu godinu obeležila su nastojanja radnika i radnica u kulturi da poboljšaju svoje loše materijalne uslove života i rada i reše problem socijalnih doprinosa. Pogoršanu materijalnu situaciju prate učestali nasrtaji u medijskoj sferi na umetnike i njihove radove, mada se nasilje ponekad i direktno sprovodi, što je posebno bilo izraženo u Srbiji, ali i u susednim zemljama tokom pandemijske 2020. godine.
Mogućnost kritike posredstvom umetničkih sredstava sankcioniše se u javnoj sferi ovih društava na evropskoj perfieriji. Sa druge strane, u okvirima kreativnih industrija, radi privatizacije javnih dobara i veličanja fiktivne vrednosti „contemporary art brendova”, a obezvređivanja konkretnog umetničkog rada, autonomija se ukida isključivošću tržišne orijentacije proizvođača i konzumenata umetnosti. Stoga se zahtev za garanciju relativne autonomije najpre odnosi na radni status umetnika odnosno na obezbeđivanje osnovnih radnih uslova za umetničku produkciju i dostojanstvenu zaradu.
S obzirom na kontekst u kojem umetnice i umetnici u Srbiji žive i rade, sprečavanje stihijskog odumiranja statusa samostalnih umetnika i postavljane njegovog pravnog okvira na stabilne noge jeste jedan od primarnih ciljeva ULUS-a. U tom smislu se pitanje opstanka ovoga statusa i autonomije umetničke branše pojavljuje kao krucijalno. Stoga, sa jedne strane, „Antinomije autonomije” jesu svojevrsni nastavak prošlogodišnjih napora da se osvetli pitanje statusa samostalnih umetnika i, uopšte, materijalnih uslova rada radnika i radnica u kulturi. Ali, sa druge strane, izložba u opštijem smislu problematizuje autonomiju umetnosti i položaj umetničkog u odnosu na ostale vrste rada, te funkcionalnost zahteva za autonomni status umetnosti u aktuelnim nastojanjima vezanim za regulisanje uslova rada u ovoj oblasti. Pritom je jasno da autonomiju umetničke oblasti treba razlikovati od autonomije statusa umetnika u društvu, iako se one prožimaju na teško raskidiv način.
Izložba „Antinomije autonomije”, koja se održava od 16. septembra do 14. oktobra 2021. u Umetničkom paviljonu „Cvijeta Zuzorić” i kojoj je u fokusu problematika autonomije u različitim kontekstima i, uopšte, status samostalnih umetnika i njihove borbe, pokušava da ponudi mnoštvo odgovora na pitanje koja i kakva je autonomija umetničke oblasti moguća. Na koji način tekuće protivurečnosti umetničkog i drugih polja rada utiču na isčezavanje različitih autonomija? Kakva je autonomija potrebna i da li je uopšte ostvariva u sveopštoj prekarnosti i fragmentaciji društva usled pandemijske i ekološke krize? Izloženi radovi se mogu čitati prema problemskim pitanjima i kontekstima koje obrađuju.
Prvi segment izložbe čine radovi koji se eksplicitno bave lokalnim kontekstom cenzure i korišćenja umetničke autonomije kako bi govorili o traumatičnim mestima srpskog društva. U okviru ovoga segmenta nalaze se radovi čiji su autori i autorke: Bojan Radojčić, Dejan Atanacković, Dragana Nikoletić, Goran Delić, Jovan Jakšić, Milan Ćuk, Radivoje Marković, Veljko Zejak, Saša Stojanović, Udruženi glasovi protiv otimačine, Vladimir Komarica, Vladimir Miladinović i Živko Grozdanić Gera.
Drugi segment izložbe čine radovi koji se bave fundamentalnim pitanjem autonomije umetničke forme, pitanjima autorskih prava i autorstva, ali i kritičkim preispitivanjem funkcije institucije umetnosti, muzeja, na primer. U ovom segmentu izložbe mogu se videti istorijski primeri analitičke i konceptualne umetnosti i preinačenja dominantnog evropskog narativa istorije umetnosti, kao i primeri drugih neoavangardnih radikalnih praksi koje dovode u pitanje samu umetničku formu i njenu povest. U okviru ovoga segmenta nalaze se radovi čiji su autori i autorke: Boris Demur, Jusuf Hadžifejzović, Nova Evropa/NEP, Jelena Bokić, Predrag Miladinović, OPA, Chto Delat i Zoran Tairović.
Treći segment je možda i najilustrativniji jer problematizuje status umetnika i borbu oko njega, pronalaženje nove uloge umetnica i umetnika u ekološkim i društvenim borbama, brisanje autonomije ili njenu rekreaciju kroz liberalni imperativ slobode. U ovom segment izlažu: Aleksandar Jestrović Jamesdin, Andrej Bunuševac, Anita Bunčić, Dragan Stojmenović, Federico Geller, Jelena Aranđelović, Jovan Jović, Klaudija Šarić-Marić i Jana Stojaković, Maja Beganović, Marko Golub, Miloš Tomić, Nena Skoko Snežana, Nenad Bogdanović, Oliver Ressler.
Četvrti segment izložbe tematizuje pitanje novog jezika koji funkcioniše izvan već spomenutog procepa između participativnog i digitalnog, u kojem su obe tendencije opterećene standardizacijom. U tom smislu, radovi pokušavaju da prevaziđu autonomiju umetničke oblasti koristeći, doduše, sva istorijski poznata sredstva, kako bi izgradila sopstveni jezik, ili se pak, nasuprot tome, potpuno utapaju u standardne okvire i prakse. U okviru četvrtog segmenta izlažu: Babi Badalov, Aleksandra Mirimanov, Aleksandra Vasović, Milica Živadinović, Mirjana Petrović, Sanja Ždrnja i Snežana Vujović-Nikolić.“
(iz teksta o izložbi, Vladan Jeremić)
Na izložbi je ukupno predstavljeno 44 umetnika i umetničkih grupa, od kojih je 24 selektovano po konkursu dok su ostali selektovani po pozivu kustosa.
