Festival “Na sopstveni pogon” Asocijacije Nezavisna kulturna scena Srbije, održan tokom oktobra i početkom novembra u Beogradu, Zrenjaninu i Smederevu, predstavio je kroz više od 20 programa - dramskih i plesnih predstava, radionica, perfomansa, filmskih projekcija, izložbi i uličnih akcija, raznolikost umetničke produkcije koja nastaje van institucija, zahvaljujući pre svega entuzijazmu i ulaganju samih aktera nezavisne scene.

Afirmišući princip decentralizacije kulture, koji je i jedan od strateških ciljeva Asocijacije NKSS, program trećeg izdanja festivala “Na sopstveni pogon” otvoren je u Magacinu u Kraljevića Marka u Beogradu inkluzivnom i interaktivnom predstavom “Inner Lights” (Unutrašnja svetla) Teatra Patos iz Smedereva, nastalom kroz rad sa slepim i slabovidim osobama, prema konceptu Vladislava Nešića.

U beogradskom delu festivalskog programa učestvovali su i Poezin, Tačka komunikacije, Hleb teatar i Teatar Mimart, kolektivi Karkatag i Belgrade Raw, kao i Stanica Servis za savremeni ples sa svojim festivalom savremenog plesa i performansa Kondenz.

Poezin je takođe ponudio inkluzivan program u Magacinu - umetnički performans “Ruka i glas”, koji obuhvata kreativni proces i saradnju osoba oštećenog sluha i poetskih slem performera, a za krajnji rezultat ima zajedničku prezentaciju. Projekat objedinjuje performerska iskustva predstavnika Poezina sa iskustvima predstavnika Udruženja tumača lica oštećenog sluha Srbije (UTLOSS) koja su zasnovana na kreativnom i inkluzivnom radu sa osobama sa invaliditetom.

Tačka komunikacije vodila je zainteresovane u tematske šetnje “Beogradska obala: uputstvo za korišćenje”, “Kontinuitet neplaniranja – trgovi i parkovi, slučajno nasleđe” i “Stvaranje ada: Beograd na vodi”, koje su zasnovane na kombinaciji turističkog, aktivističkog i edukativnog pristupa u cilju prepoznavanja problema i izazova u razvoju Beograda, stavljajući ga u kontekst društvene istorije, svakodnevice i kultura koje su ga obeležile.

Pozorišni deo programa festivala “Na sopstveni pogon” otvorio je Hleb teatar u krcatom Magacinu u Kraljevića Marka predstavom “Doček”, koja se bavi promišljanjem revolucionarnih ideja i poleta nastalog u SFRJ tokom i nakon Drugog svetskog rata, kroz reinterpretaciju pesama iz NOB-a i prizmu gorke osvešćenosti u kojoj se danas nalazimo - u svetu neoliberalnog kapitalizma i novog kolonijalizma XXI veka. Predstavi “Doček”, u režiji Sanje Krsmanović Tasić, prisustvovala je i grupa studenata Akademije za dramu iz Amsterdama sa profesorima, koja je odlično prihvatila taj komad, i pored jezičke barijere.

Teatar Mimart izveo je, takođe u Magacinu, predstavu “Svi”,  povodom Svetskog dana ljudi sa problemima mentalnog zdravlja, kojoj je prisustvovalo i oko 40 studenata psihologije umetnosti i defektologije iz Holandije. Nastao u saradnji sa Udruženjem “Duša”, projekat “Svi” predstavlja iskorak nove kulturne prakse koji promoviše socijalnu inkluziju kroz umetnost, a gledaoci su nakon predstave imali priliku i da isprate razgovor Nele Antonović sa Dianom Kržinić Tepavac. Mimart je učestvovao u programu “Na sopstveni pogon” i četvrtim izdanjem svog festivala autoperformansa “Spot”, koji je predstavio autorske radove samostalnih umetnika iz Beograda, Novog Sada i Pančeva, kao i četvoro performera iz Velike Britanije koji su bili na rezidenciji Mimarta i volonteri festivala Kondenz. Festival “Spot” ovoga puta u naslovu je imao i reč TCFT, povodom evropskog projekta “The Complete Freedom of Truth” u kojem Teatar Mimart učestvuje sa partnerima iz Evrope uz podršku programa Erasmus+.

Festival u okviru festivala “Na sopstveni pogon” bio je i Kondenz, koji je Stanica organizovala u Magacinu u Kraljevića Marka, Bitef teatru, Kulturnom centru Rex i klubu Petak, predstavljajući izbor najnovijih radova domaćih i stranih autora sa savremene plesne i performerske scene. Brojni izazovi sa kojima se suočavaju akteri nezavisne scene postali su sastavni deo koncepta programa Kondenza, koji od  pokretanja 2008. godine nudi nove formate festivalske produkcije, umetničkog izražavanja i neposrednog delovanja u polju kulture i društva. Kondenz je i u devetom izdanju nastavio da afirmiše umetničku produkciju sa nezavisne scene koja podstiče na razmišljanje, istraživanje i rizik, i čiji koreografi i autori opet moraju da dokazuju da postoje i da čine svoj grad boljim mestom za život. Okosnicu programa činile su plesne predstave “Vrste” Jovane Rakić, “Razmišljanja jednog običnog srpskog neoliberalnog vola” Dušana Murića, “Samo moje” Ane Dubljević i Igora Koruge, koja je bila i deo programa 50. Bitefa, te “Povratak Zombija, ep. 3” Dragane Bulut, “Koreoerotikon” Ane Dubljević, Darje Janošević i Marka Milića, kao i gostujući rad “Beauty of accident” brazilsko-švedskog dueta Quarto.

Među učesnicima beogradskog izdanja festivala “Na sopstveni pogon” bio je i Karkatag kolektiv koji je vodio eksperimentalnu radionicu hakovanja mehanizama i elektronskih sistema igračaka i uređaja “Hakuj me #2”. Takođe, Karkatag je svakog petka i subote u podrumu Magacina držao radionicu “Praksa mejkerspejs”, koja funkcioniše već godinu i po dana kao kolaborativni prostor posvećen razvijanju ideja na praktičnom nivou i nudi profesionalne alate za rad sa metalom, drvetom, elektronikom, kao i stručnu pomoć za svakog ko u okviru radionice izvodi svoj rad. Do sada su kapacitete Prakse koristili brojni umetnici, studenti, škole, udruženja Stanica, Cirkusfera, Gradska gerila, Hajde da, grupa Škart, festival Transeuropa, Brikolaž i mnogi drugi.

U završnici beogradskog dela programa festivala “Na sopstveni pogon” u Magacinu je održana izložba “Serbia Raw”, zasnovana na radionicama dokumentarne fotografije koje kolektiv Belgrade Raw drži već tri godine u različitim gradovima u Srbiji. Ove godine članovi Belgrade Raw posetili su Novi Pazar, Niš i Zrenjanin.

Uporedo sa Beogradom, festival “Na sopstveni pogon” održan je i u Zrenjaninu, gde su u Kulturnom centru prikazani odabrani filmovi nastali na Međunarodnom studenskom filmskom kampu “Interakcija” koji organizuje Nezavisni filmski centar “Filmart” iz Požege - “HE – Helijum” (režija Giuseppe Schettino, 2008), “Ringišpil” (Luka Popadić, 2014), “Grupni portret s leđa” (Vojin Vasović, 2009), “Gorka šala” (Roozbeh Kafi, 2012) i “Ukras sveta” (Stefan Krasić, 2015).

Zrenjaninska publika imala je priliku da prisustvuje i prezentaciji uličnih novina “Liceulice”, kao i da učestvuje u radionici korišćenja savremenih tehnologija u umetnosti koju su organizovali Foto expo, Kulturkick i Fat factory.

U Kulturnom centru Zrenjanina izvedena je i predstava “Oči”, u produkciji CEKOM-a, koja se bavi temom osuđivanja i lakoće skretanja sa životnog puta pod pritiskom loših životnih i društvenih okolnosti.

Smederevski deo programa festivala “Na sopstveni pogon”, održan u vreme redovne godišnje skupštine Asocijacije NKSS u Smederevu, počeo je premijerom predstave “Alisa” pozorišta Patos, kojoj je prisustvovalo gotovo 500 gledalaca – dece i odraslih. Predstava je zasnovana na motivima knjige Luisa Kerola “Alisa s one strane ogledala”, a režiju potpisuje gostujući reditelj Patosa i reditelj pozorišta Teatro Koreja iz Leća u Italiji Salvatore Tramaćere.

Publika u Smederevu imala je priliku i da pogleda izložbu “Ulična galerija” koja predstavlja bazične informacije o svim uličnim galerijama u Srbiji (Ulična galerija i Matrijaršija iz Beograda, Kombinart iz Šapca, Vakum iz Valjeva, Šok zadruga iz Novog Sada, Mobilna galerija iz Vranja, i sam bioskop Svetlost, tj. Patos iz Smedereva), kao i potencijal njihovog zajedničkog delovanja. Simbolično, predstavljanje galerija je izvedeno i samo kao neka vrsta izložbe u potencijalnoj galeriji koja se nalazi na mestu starog bioskopa “Svetlost”.

Takođe, u bioskopu “Svetlost” prikazan je dokumentarni film “Pogled kroz trajanje” DAH Teatra iz Beograda koji, u režiji Maje Mitić, predstavlja rad i dostignućima tog pozorišta. U razgovoru nakon projekcije na temu “Postojanje/Postajanje” učestvovale su Maja Mitić, te Ivana Milenović Popović i Nataša Novaković.

Festival “Na sopstveni pogon” prvi put je održan 2011. godine u Beogradu, demonstrirajući intenzivnim programom raznovrsnost, razuđenost i ogroman potencijal nezavine kulturne scene, kao i važnost saradnje i solidarnosti, ali i skrećući pažnju na probleme sa kojima se suočava i moguća rešenja u oblasti kulturne politike.

Od prvog izdanja festivala “Na sopstveni pogon”, koji je ponudio oko 80 programa za deset dana, realizovanih širom Beograda, malo toga se promenilo u odnosu nadležnih prema nezavisnoj kulturnoj i umetničkoj sceni, koja i dalje opstaje pre svega zahvaljujući ogromnom entuzijazmu i sopstvenom ulaganju u produkciju različitih sadržaja koji čine veliki deo opšte ponude kulturne scene u Beogradu i drugim gradovima u Srbiji.

Festival je podržalo ove godine Ministarstvo kulture i informisanja Srbije.