U petak, 15. maja 2015. godine u 13 sati u Istorijskom muzeju Srbije na Trgu Nikole Pašića br. 11 u okviru manifestacije „Muzeji Srbije. 10 dana od 10 do 10” biće svečano otvorena izložba „Poslednje odredište Aušvic”. Na otvaranju će govoriti jedan od autora izložbe dr Milan Koljanin viši naučni saradnik Instituta za savremenu istoriju, Siniša Šešum šef kancelarije Uneska u Sarajevu i Asja Drača Muntean pomoćnik ministra kulture i informisanja za međunarodne odnose, evropske integracije i projekte.
Izložba se realizuje uz podršku i pokroviteljstvo Ministarstva kulture i informisanja Republike Srbije.
Izložba „Poslednje odredište Aušvic” ponovo podseća na stradanje u Aušvicu – fabrici smrti, u kojoj je ubijeno i umrlo više od milion i sto hiljada ljudi i pred mlade generacije, nedovoljno upoznate sa tragedijom ovog mesta, iznosi veličinu stradanja i žrtava Aušvica, kao i logora otvaranih na teritoriji Srbije i Jugoslavije.
Izložba ima za cilj da personalizacijom žrtava logora sa prostora Srbije (kroz prikaz njihovog predratnog života, načina njihovog diskriminisanja, zatvaranja, prebacivanja i uništenja u logoru), predstavi osnovne činjenice vezane za postojanje logora (ideologiju koja ga je osmislila i formirala, zločince i njihove saradnike koji su omogućavali njegovo postojanje).
U isto vreme, izložba će pokazati kako je upravo Aušvic postao važno mesto kolektivnog pamćenja savremenog sveta, kao i razloge i posledice negiranja svesti o njegovom postojanju i potiskivanja sećanja na njegove žrtve.
Autorski tim izložbe (dr Milan Koljanin (ISI), dr Olga Manojlović Pintar (INIS), dr Radmila Radić (INIS), mr Sanja Petrović Todosijević (INIS), Slađana Bojković (IMS), Izabela Tomović Martinov (IMS)) je prikupio ogroman materijal: fotografije, filmove, arhivska dokumenta, usmena svedočanstva poslednjih živih svedoka i porodične i lične memorabilije, koje prikazuju predratni život jevrejske zajednice u današnjoj Srbiji i svedoče o konkretnim ljudima i čitavim porodicama koje su nestale u Holokaustu, kao i o onima koji su kao pripadnici i simpatizeri pokreta otpora ili kao radna snaga odvođeni u Aušvic tokom četiri ratne godine.
Posebnu vrednost izložbi daju prikupljena usmena svedočanstva poslednjih preživelih čije će reči najjasnije prikazati današnjim građanima Srbije užas najveće fabrike u nacističkoj industriji smrti, kao i baza podataka, rezultat istraživačkog rada autorskog tima, sa skoro 12.000 imena lica, koja su sa teritorije Srbije deportovana u logor Aušvic.
Izložba predstavlja pokušaj da se javnost Srbije uvede u složeni dijalog sa prošlošću preispitivanjem uloge posmatrača zločina i onih koji su ga marginalizovali u sadašnjosti.
Koncentracioni i logor smrti Aušvic je paradigma Drugog svetskog rata – fabrika smrti u kojoj je ubijeno i umrlo više od milion i sto hiljada muškaraca, žena i dece. U periodu od osnivanja sredinom aprila 1940. godine do 27. januara 1945, kada su poslednje zatočenike oslobodile jedinice Crvene armije, u Aušvicu je ubijeno i stradalo i preko deset hiljada građana Srbije. Prema podacima Državnog muzeja Aušvic-Birkenau, više od 75% zatočenika je ubijeno u gasnim komorama ili umrlo od posledica surovih uslova i medicinskih eksperimenata u logoru.
Na izložbi će biti predstavljene lične sudbine logoraša kroz prikaz transporta koji su odvodili zatočenike u Aušvic preko guste mreže logora i zatvora koja je uspostavljena na teritoriji Srbije po njenoj okupaciji. Poseban akcenat će biti stavljen na transporte kojima je u periodu od marta do jula 1944 u Aušvic transportovano gotovo celokupno jevrejsko stanovništvo Bačke (građani Subotice, Sombora, Novog Sada, Ade, Bačkog Petrovca, Sente...).
Sećanje na njih je materijalizovano nizom skromnih spomenika koje su podizale lokalne zajednice i organizacije SUBNORa po završetku rata.
Sa iseljavanjem jevrejskog stanovništva u Izrael krajem 40-ih i početkom 50-ih godina 20. veka, kao i nekoliko decenija kasnije globalnim krahom socijalizma, veliki deo ličnih i porodičnih sećanja potisnut je na margine javnog prostora i kolektivnog sećanja u Srbiji.
Izložba je namenjena najširoj publici. Zamisao je da istorijskim prikazom, ali i aktuelnom kontekstualizacijom, ukaže na nužnost stalnog debatovanja tog složenog fenomena koji je postao sinonim za masovnu smrt i hladnokrvno ubistvo miliona muškaraca, žena i dece. Upravo zbog toga, ona će se prevashodno obraćati najmlađim generacijama koje nedovoljno poznaju čitav kontekst i posledice funkcionisanja logora, odnosno ideologiju na kojoj se zasnivalo postojanje sistema koji su personifikovali logori kakav je bio Aušvic.
U okviru pratećeg programa izložbe planirani su raznovsni sadržaji: tribine (četvrtkom od 18 časova), stručna vođenja kroz postavku (sredom od 17 i subotom od 13 časova) i radionice za učenike starijih razreda osnovnih škola i učenike srednjih škola.
Teme tribina:
Četvrtak 21. maj, 18 časova „Svedoci Aušvica”. Razgovor sa preživelim zatočenicima Aušvica.
Četvrtak 4. jun, 18 časova „Pisati istoriju Aušvica”.
Četvrtak 11. jun, 18 časova „Nadzirati i kažnjavati – nacistički logor”.
Četvrtak 18. jun, 18 časova „Narativ žrtve u postsocijalizmu”.
Četvrtak 25. jun, 18 časova „Reprezentacija i edukacija o Holokaustu”.
Ulaz na tribine je slobodan.
Izložba je otvorena do 10. jula 2015. godine.
Napominjemo da će 18. maja u 13 časova u posebnom delu izložbenog prostora Istorijskog muzeja Srbije na Trgu Nikole Pašića biti otvorena p izložba „Natalija Obrenović u fondu Branka Stojanovića” autorke više kustoskinje Zorice Janković.
Izložba predstavlja doprinos nastojanjima da se što potpunije definiše mesto Natalije Obrenović, prve novovekovne srpske kraljice, u burnom političkom životu Srbije 19. veka.
Podsećamo Vas da aktuelne izložbe Istorijskog muzeja Srbije na Trgu Nikole Pašića i u Konaku kneza Miloša u Topčideru mogu besplatno da vide i posetioci manifestacije „Muzeji Srbije. 10 dana od 10 do 10”, koja se od 9. do 18. maja realizuje pod pokroviteljstvom Ministarstva kulture i informisanja Republike Srbije, a uz podršku Delegacije Evropske unije u Srbiji.
