Muzej istorije Jugoslavije i izdavačka kuća Ljevak
vas pozivaju na promociju knjige
Jugoslavija i svijet 1968.
istoričara Hrvoja Klasića
U sredu 28. marta 2012. u 19 h u Muzeju 25. maj
Učestvuju:
istoričari dr Ljubomir Dimić i dr Tvrtko Jakovina, urednik Kristijan Vujičić i autor
Knjiga Jugoslavija i svijet 1968. istoričara Hrvoja Klasića problematizuje situaciju u Jugoslaviji tokom jedne od najburnijih godina druge polovine 20. veka i nudi novu interpretaciju događaja koji su obeležili šezdesete u socijalističkoj Jugoslaviji. Autor se bavi ekonomskom situacijom i promenama u zemlji koje su najvećim delom uslovljene započetom privrednom reformom (1965. god.), a posmatra i položaj Jugoslavije 1968. godine u evropskom i svetskom kontekstu, njen odnos prema Pokretu nesvrstanih, Varšavskom bloku i Zapadu. Kroz celo delo posmatra se položaj i uloga Josipa Broza, kako u zemlji, tako i na međunarodnoj političkoj sceni.
"Zašto baš 1968.? Bila je to svakako jedna od najturbulentnijih godina druge polovine 20. veka. Rat u Vijetnamu bio je u punom jeku. Atentati na Martina Lutera Kinga i Roberta Kenedija podsetili su svetsku javnost da ni visokorazvijena demokratska društva nisu imuna na nedemokratske oblike političke borbe. Mladi, pre svega studenti, bez obzira na rasu, pol ili poreklo, vrlo burno izražavaju svoje nezadovoljstvo svetom u kojem žive. Politička elita u Moskvi još jednom se potrudila da dokaže da je socijalistička praksa nespojiva s 'ljudskim likom'. Turbulencije nisu zaobišle ni Jugoslaviju. Dvadeset pet godina nakon osnivanja, federacija sastavljena od šest republika i pokrajina proživljavala je ekonomsku, političku i socijalnu krizu. Razlike u pogledima na jugoslovensku budućnost prisutne su unutar saveznog rukovodstva, između republičkih rukovodstava, ali i u najširoj javnosti." (iz predgovora)
Osim najširoj publici, knjiga će poslužiti i kao vredna literatura naučnicima, studentima humanističkih disciplina i brojnim učesnicima predstavljenih događaja, ali i kao podsticaj daljem istraživanju savremene istorije. „Jugoslavija i svijet 1968. utemeljena je na građi iz različitih arhiva, iscrpna i živa kada rekonstruiše pojedina zbivanja, a opet knjiga koja odaje duh prelomne, revolucionarne, nemirne 1968. u Francuskoj, SAD-u i, najviše, u Jugoslaviji. Knjiga Jugoslavija i svijet 1968. puno je više od naučnog teksta. Ona je zabavna, važna i potrebna.“ (recenzent Tvrtko Jakovina)
O autoru:
Hrvoje Klasić diplomirao je 1997. godine na Odsjeku za povijest Filozofskog fakulteta u Zagrebu, na istom fakultetu je magistrirao i doktorirao. Od 1995. zaposlen je kao profesor istorije u sisačkoj gimnaziji, a od 2003. na Filozofskom fakultetu, Odsjeku za povijest. Dobitnik je Godišnje nagrade Društva sveučilišnih nastavnika i drugih znanstvenika u Zagrebu za 2006. godinu. Iste godine dobio je i Godišnju nagradu grada Siska za knjigu Hrvatsko proljeće u Sisku. Koautor je dokumentarne serije Hrvatsko proljeće, nastale u produkciji HRTa 2011. god.
O knjizi Jugoslavija i svijet 1968:
Kroz pet opširnih poglavlja (476 str.) Klasić obrađuje promene u Jugoslaviji, njen odnos prema Pokretu nesvrstanih, Varšavskom bloku i Zapadu.
Detaljno analizirajući ekonomsku situaciju u zemlji, autor ističe da je u 1968. Jugoslavija ušla s problemima prvenstveno vezanim za sprovođenje privredne reforme (sve veći spoljni dug, povećanje broja nezaposlenih, odlazak na rad u inostranstvo, smanjenje plata i rast cena…), što je uzrokovalo nezadovoljstvo u svim segmentima društva.
Najdosledniji i najkonkretniji u kritikama nepravilnosti u postojećem sistemu bili su pojedini ekonomisti, filozofi i sociolozi, a kako Klasić navodi, ove kritike su posebno plodno tlo našle među studentima, grupaciji kojoj je u nadolazećem periodu "najizvesnija bila neizvesnost", a čiju su brojnost i probleme "ljudi na vlasti podcenili".
"Nezadovoljstvo mladih, prvenstveno studenata, kulminiralo je kritikom stanja u društvu, ali i otvorenim prozivanjem najodgovornijih za takvu situaciju. Funkcionisanje federacije bilo je otežano nesređenim, pre svega ekonomskim odnosima među njenim članicama". Klasić ističe da je 1968. bila prva godina koja je, nakon Drugog svetskog rata, uzdrmala Jugoslaviju iznutra, a ekonomska kriza i popuštanje čvrste (policijske) ruke bile su uslov za velike promene. Dodatnu motivaciju predstavljali su i događaji u svetu tokom 1968. godine.
U opširnom poglavlju "1968. i studenti", analizira studentski protestni aktivizam u svetu, a posebno u Jugoslaviji u kojoj je u prvom planu bila studentska problematika (materijalni uslovi, studentsko samoupravljanje i sl.), ali i sve glasnija kritika opšteg stanja u društvu. Autor iznosi razloge studentskih demonstracija u Beogradu (gde su počele 2. juna 1968.), Zagrebu, Ljubljani, Sarajevu, Nišu i Kragujevcu. Pokazao je i odnose studenata sa profesorima, radnicima, političarima, predsednikom Josipom Brozom Titom, njegov pomirljivi govor studentima nakon kog su protesti prekinuti, ali i uhapšene studentske vođe i profesori.
Autor je takođe prikazao delovanje časopisa "Praxis" i Korčulanske letnje škole koji su bili žarište kritičkog promišljanja onoga što se nazivalo jugoslovenskim samoupravnim socijalizmom.
Analizirajući međurepubličke i međunacionalne odnose u Jugoslaviji tokom 1968. Klasić ocenjuje da oni nisu u potpunosti korespondirali sa proklamovanim načelima bratstva i jedinstva, a jugoslovensko rukovodstvo se sve teže nosilo s nagomilanim problemima.
U delu knjige vezanom uz spoljnopolitičke događaje, Klasić se bavi odnosima Jugoslavije s Varšavskim blokom, Nesvrstanima i Zapadom, a posebno odnosom prema vojnoj agresiji pet zemalja Varšavskog bloka na Čehoslovačku (ČSSR) i slamanju Praškog proleća.
