Promocija knjige Hjuberta Batlera „Balkanski eseji“ održače se 15. marta od 18 časova u Narodnoj biblioteci Srbije, a o hrvatskom prevodu Batlerovih 39 briljantnih eseja, napisanih između 1937. i 1989. godine, razgovaraće profesor Milan Ristović, novinar Miloš Vasić, pisac i kritičar Teofil Pančić te pesnik i izdavač Kris Agi. Dan kasnije, u petak 16. marta, od 19.30 u Kinoteci (Kosovska 11) će biti prikazan jedinstven film o ovom značajnom piscu „Hubert Butler: Svedok budućnosti“.
Proslavljeni irski esejista Hjubert Batler (Hubert Butler, 1901–1991) putujući Balkanom, pisao je o svojim raznovrsnim iskustvima u regionu, od čega su mnoge teme od velikog značaja za nedavnu istoriju Hrvatske, Srbije i Bosne. Živeo je u Zagrebu i u blizini Dubrovnika između 1934. i 1937. godine, i tečno govorio srpsko-hrvatski.
Mnogi od njegovih balkanskih eseja se bave genocidnim kvinsliškim režimom NDH (1941-45) i kolaboracijom Katoličke crkve, naročito nadbiskupa Stepinca, što je tema koja ga je uvukla u ozbiljne kontroverze u Irskoj pedesetih godina. To je takođe tema koja do današnjeg dana polarizuje politički i kulturni život Hrvatske, gde je u toku proces kanonizacije Stepinca.
Knjiga „Balkanski eseji“ deo je dokumentacije koju koristi komisija koja odlučuje o kanonizaciji Alojzija Stepinca.
“Batler se osećao lično pogođenim pokušajima da se istorijski falsifikuju činjenice o Paveliću, Stepincu i ulozi hrvatskog katoličkog klera u ratnoj Jugoslaviji. Naročito su bila uvredljiva preterana i lažna poređenja koja su stizala sa crkvenih propovedaonica tokom ‘50-ih godina prošlog veka u Irskoj, između „patnji katolika pod Titom“ i “dugog mučeništva katoličke Irske pod protestantskom vlašću”. Uvideo je paralele između dve zemlje u pogledu nasilnih pokrštavanja i verovao je da bi Irci mogli suštinski razumeti, budući da u sebi nose otpor prema Britancima koji su pokušali da iskoriste gladne godine 1840/50 u Irskoj, nudeći lokalnom stanovništvu supu i svoju Bibliju. Takođe je video paralele između složenog društvenog i religioznog tkiva u Irskoj i Jugoslaviji.
U Irskoj, Batler je platio visoku cenu za iznošenje svojih saznanja, naročito nakon događaja koji je poznat kao „incident sa papskim nuncijem“, kada je „princ crkve“ napustio sastanak na kome je Batler pokušao da govori o ovim ratnim dešavanjima”, kaže Jaš Kaminski, direktor Beogradskog irskog festivala, povodom promocije ove značajne knjige.
“Batler nije samo izvanredni prozni stilista, već i jedan od onih retkih pisaca, poput Džordža Orvela, Aleksandra Solženjicina i Albera Kamija, čiji je izvor nadahnuća ono što bi se moglo nazvati ‘etičkom imaginacijom’. Njegova paleta je uska ali duboka: piše iz zbijenog ali međusobno povezanog skupa interesa koje je tokom svog života razvio u jedinstven teren istorijskog, kulturnog, religijskog i filozofskog promišljanja”, kaže izdavač Kris Agi.
“Balkanske eseje” Hjuberta Batlera objavila je za naš region hrvatska izdavačka kuća Fraktura (u Irskoj - The Irish Pages Press 2016. godine).
O knjizi su rekli:
“Knjiga od ogromne važnosti za Balkan“ – Profesor Dejan Đokić, Odeljenje za Istoriju, Goldsmiths, University of London (trenutno piše “A Concise History of Serbia” za Cambridge University Press).
“Batlerovi eseji trebali bi imati učinak šamara hrvatskoj javnosti, tačnije, svakome ko ima i najmanje državotvorne ili sentimenlne sumnje glede one sporedne i strašne epizode Drugog svetskog rata koja je otela i pokušala unakaziti hrvatsko ime, a nije bila ni nezavisna, ni država, ni Hrvatska” - hrvatski esejista i prevodilac Vuk Perišić.
U izuzetnom filmu „Hubert Butler: Svedok budućnosti“ Džonija Gogana (Johnny Gogan), jednog od najinovativnijih irskih filmskih stvaraoca, prvi put je ekranizovan život i rad Huberta Butler-a. Film prati put ovog pisca, od njegovog engleskog-irskog detinjstva i studija na Oksfordu, preko vremena provedenog u Staljinovoj Rusiji (gde je radio kao učitelj), života u nacističkoj Nemačkoj (gde je pomagao izbavljenju Jevreja), kao i boravka u međuratnoj Jugoslaviji, pa sve do kasnijih godina koje je proveo kao baštovan, pisac i javna ličnost u Maidenhall-u, okrug Kilkenny gde je njegova porodica živela već vek i po.
Projekciji će prethoditi razgovor sa Kris Agijem i Ejdanom Omalijem na temu „Vreme u Jugoslaviji – Hubert Butler and Rebecca West”.
Program Beogradskog irskog festivala, koji se održava od 9. do 18. marta, inspirisan je Evropskom godinom kulturne baštine, za koju je 2018. proglašena od strane Evropskog parlamenta, pa publiku očekuju najznačajnija i najnovija filmska ostvarenja iz Irske, predavanja i izložbe, koncerti, pozorišne predstave, radionice i drugi atraktivni kulturni događaji, kao i niz zanimljivih gastronomskih dogodovština.
Kompletan program možete pronaći na sajtu Festivala - www.irishfest.rs
Beogradski Irski Festival organizuje irski novinar sa srpskom adresom Jas Kaminski u saradnji i uz podršku institucija i partnera: Ambasada Republike Irske u Atini, Irish Honorary Consulate (Srbija), Irski filmski institut, Culture Ireland, delegacija Evropske Unije, EU Info centar, Grad Beograd, CRH, BPI, Agri Business Partner, Comtrade, Jameson, Guinness, Turistička organizacija Beograda, Jugoslovenska Kinoteka i druge kulturne institucije i partneri bez kojih održavanje Beogradskog Irskog Festivala ne bi bilo moguće.
