Predstojeći Međunarodni festival dokumentarnog filma Beldocs će svoje trinaesto po redu izdanje obeležiti specijalnim programom posvećenim istraživačkom novinarstvu. Specijalni programi Beldocsa posvećeni su gorućim pitanjima savremenog društva, kao i njegovim tekućim borbama za očuvanje civilizacijskih vrednosti. Festivalski program I kao integritet osmišljen je kao kolaborativna platforma koja ima za cilj konsolidaciju profesionalne i šire publike sredstvima autorskog filma na polju između istraživačkog novinarstva, aktivizma i filma.
Ovogodišnja tema korespondira sa našom trenutnom situacijom u kojoj program sačinjen od filmova o novinarima koji su egzemplar ispravnog i beskompromisnog novinarskog traganja za istinom može poslužiti kao svetionik. Kroz prateće aktivnosti, koje će imati nastavak i nakon završetka festivala, program će se usmeriti na preispitivanje izazova nezavisnog novinarstva koje proizilaze iz postojećeg društvenog konteksta, uključujući nedovoljno prisustvo kvalitetnog istraživačkog novinarstva u javnom informisanju, ugroženo stanje lokalnih medija i bezbednost novinara, nedostatak medijske pismenosti, kao i potrebu da se podstiče veće angažovanje mladih novinara u javnom interesu i negovanje visokih profesionalnih standarda u novinarstvu.
U ovom programu, publika će imati priliku da gleda selekciju od pet najnovijih dokumentarnih filmova inspirisanih istraživačkim instinktom i jedinstvenim pričama novinara, građana i uzbunjivača koji svoj integritet doživljavaju kao apsolutnu kategoriju u nameri da otuđenu istinu vrate tamo gde ona pripada – građanima.
„Nije se desilo“ (Never Happened) rediteljke Barbore Bereznjakove, nominovan ove godine za nacionalnu nagradu za film u Slovačkoj, potraga je za izgubljenim dokazima politički motivisanog ubistva iz devedesetih, za koje je premijer zemlje u javnom obraćanju svojevremeno rekao da se nije desilo, i slika je emocionalne borbe i izuzetan primer samorefleksije bivšeg slovačkog policajca, jednog od malobrojnih svedoka notornih državnih mahinacija.
Višestruko nagrađivani dokumentarac „Kolektiv“ (Collective) rumunskog reditelja Aleksandra Nanaua nam pruža beskompromisni pogled na ulogu istraživačkog novinarstva u razotkrivanju korupcije i najveće prevare u rumunskom zdravstvenom sistemu, nakon tragedije koja je potresla zemlju i oduzela živote desetina nevinih građana. Prateći dramatičnu potragu za istinom u realnom vremenu, publika će osetiti univerzalnost ove potresne priče koja istovremeno i zastrašuje i neizmerno osnažuje.
„Belingket: Istina u svetu post-istine“ (Bellingcat: Truth in a Post-Truth World) prati revolucionarni uspon kolektiva Belingket - međunarodne grupe građanskih novinara i onlajn istraživača posvećenih otkrivanju pozadine najuznemirujućih svetskih događaja - od katastrofe MH17, preko Sirijskog građanskog rata, do misterioznog trovanja ruskog špijuna u Velikoj Britaniji. Kolaborativna istraživanja zasnovana na otvorenim izvorima podataka, nekada započeta eksperimentima istraživača amatera poput Eliota Higinsa, osnivača Belingketa, danas postaju mainstream istraživačka praksa sa značajnim izgledima da zauvek promeni novinarstvo u digitalnom dobu.
U Meksiku, zemlji koja se dugo nalazi na listi najopasnijih država za bavljenje istraživačkim novinarstvom, a u kojoj je četiri novinara ubijeno od početka ove godine, Karmen Aristegi, novinarka i protagonistkinja filma „Radijska tišina“ (Radio Silence), već dve decenije važi za jedan od simbola hrabrosti i profesionalnog integriteta u borbi za slobodu medija. Film Hulijane Fanhul prati kako pokušaj korumpiranih vlasti da ućutka vodeći glas nezavisnog novinarstva u Meksiku izaziva nezapamćeni talas protesta i podrške novinarki koja je stala na put sveprožimajućoj korupciji koja potiče od predsednika države.
„XY Čelsi“ (XY Chelsea) Tima Traversa Hokinsa na delikatan i intiman način prati suočavanje jednog od najpoznatijih uzbunjivača u svetu, Čelsi Mening, sa dalekosežnim posledicama svoje prošlosti – istorijskim odavanjem Wikileaks-u poverljivih informacija o zločinima američke vojske u Iraku. Za vreme dugogodišnje zatvorske kazne za špijunažu koja je usledila, Čelsi započinje tranziciju u ženu kakvu je oduvek znala da jeste.
U programu Beldocsa I kao Integritet složena stvarnost istraživačkog novinarstva u podeljenom svetu biće posebno analizirana kroz seriju od tri panel diskusije sa eminentnim stručnjacima iz Srbije i regiona, i stranim gostima i protagonistima filmova koji stoje iza najuzbudljivijih istraživačkih priča. Panel diskusija Budućnost kolaborativnog i građanskog novinarstva u eri otvorenih podataka će preispitati metodu istraživanja zasnovanu na otvorenim podacima kao i postojeće i perspektivne modele kolaborativnog i građanskog novinarstva u digitalnom dobu, panel Nije vreme da se ćuti: Borba protiv nasilja nad ženama novinarkama će predstaviti uvid u surovu realnost istraživačkog novinarstva iz ženske perspektive i razmotriće smernice i strategije za celovitiji i efikasniji pristup rešavanju specifičnih izazova sa kojima se suočavaju žene novinarke, pre svega pitanja zaštite njihove bezbednosti. Panel diskusija Istraživačko novinarstvo u jugoistočnoj Evropi: Istina ili izazov će se fokusirati na najteže izazove sa kojima se susreću istraživački novinari u regionu, razlike i sličnosti u njihovim praksama u poređenju sa ostatkom Evrope, kao i na perspektive kolaborativnih prekograničnih projekata, a ima za cilj i da doprinese stvaranju novih mostova solidarnosti između novinara u regionu.
Specijalni program I kao Integritet je podržan od strane Fonda za ljudska prava Ambasade Holandije, Fondacije Hajnrih Bel, Misije OEBS-a u Srbiji i Ambasade Švajcarske u Beogradu.
